Ebay đang đặt mục tiêu xâm chiếm Trung Quốc. Các đại gia địa phương như Jack Ma đang cố hết sức để đẩy lùi sự xâm chiếm từ công ty Mỹ này.

Ebay hiện đang đứng đầu thế giới trong lĩnh vực đấu giá trên mạng, với lợi nhuận đạt 778 triệu USD và khối lượng giao dịch đạt 34 tỷ USD trong năm trước. Tuy nhiên Ebay sẽ chưa đạt được vị trí thống trị nếu chưa chiếm lĩnh được thị trường lớn nhất thế giới là Trung Quốc. Công ty của Mỹ này đã phải chi khá nhiều để mở đường vào Trung Quốc và còn dự định đầu tư thêm 100 triệu USD trong năm nay để củng cố vị trí của mình tại đây. Trung Quốc là mục tiêu phải đạt được và "có thể là thước đo để đánh giá thành công trong kinh doanh trên Internet", bà Meg Whitman, Giám đốc điều hành Ebay phát biểu trên tạp chí Phố Wall. "Rất nhiều công ty địa phương đang cạnh tranh gay gắt với chúng tôi", bà cho biết.

Jack Ma là một trong những đối thủ cạnh tranh như thế. Ma điều hành trang Taobao, chuyên đấu giá hàng tiêu dùng trên mạng và là đối thủ nội địa lớn nhất của Ebay tại Trung Quốc. Mặc dù bắt đầu hoạt động 1 năm sau khi Ebay vào Trung Quốc, nhưng Taobao đã nhanh chóng chiếm 41% thị phấn đấu giá trên mạng trong khi Ebay chiếm 53%. Taobao đã thu hút hơn 4 triệu người đăng ký, so với tuyên bố có 10 triệu khách hàng Trung Quốc của Ebay. Để đối phó với sự xâm chiếm của Ebay, Taobao - có nghĩa là "Tìm kiếm bảo vật" theo tiếng phổ thông - đã sử dụng nhân lực địa phương và chú trọng vào những nét đặc trưng của văn hoá Trung Quốc. Những người điều hành mạng của công ty này còn sử dụng tên ảo mô phỏng những nhân vật trong các tiểu thuyết võ hiệp nổi tiếng của Trung Quốc.

Ma cũng điều hành Alibaba, trang được coi là cổng đấu giá B2B (dành cho doanh nghiệp) lớn nhất thế giới. Trang web này hiện có 6 triệu người đăng ký, chủ yếu để giao dịch thương mại nội địa và một phần cho các giao dịch với đối tác nước ngoài. Với sự quản lý của Ma, Alibaba và Taobao đều có mục đích "đánh đuổi" Ebay và mở rộng thị trờng ra ngoài biên giới Trung Quốc. Nếu Jack Ma thành công thì chính Taobao chứ không phải Ebay sẽ đứng đầu thị trường ảo thế giới.

Ma nói "Chúng tôi muốn trở thành trang buôn bán hàng hoá tiêu dùng lớn nhất thế giới".

Đánh bại Ebay là một tham vọng quá táo bạo, nếu không muốn nói là quá mạo hiểm và vì thế Ma yêu cầu những người đồng sự phải có cách nhìn mới. Ma khẳng định, Ebay sẽ ít đáng sợ hơn nếu đảo ngược lại cách nhìn, vì vậy những nhân viên mới được khuyến khích học cách "trồng cây chuối". Ebay, với 3,3 tỷ doanh thu mỗi năm (so với 68 triệu USD của công ty Ma), dự định sẽ đưa doanh số từ nước ngoài tăng cao hơn so với doanh thu tại Mỹ trong hai năm. Hiện Ebay là trang đấu giá lớn nhất tại Đức, Pháp và Australia, bằng cách đánh bại các đối thủ địa phương hoặc mua lại họ. Hãng này đang tiếp tục mở rộng thị trường tại Hàn Quốc, Singapore, đồng thời bắt đầu xâm nhập thị trường Malaysia, Philippines và Ấn Độ. Các thị trường đang trong tầm ngắm còn lại là Việt Nam, Thái Lan và Indonesia.

Tuy nhiên, bà Ebay Whitman cho biết Trung Quốc vẫn là ưu tiên hàng đầu của Ebay. Số người sử dụng Internet tại Trung Quốc có thể vượt quá 100 triệu trong năm nay, đứng thứ hai sau Mỹ và có khả năng tăng gấp đôi trong hai năm. "Taobao và Ebay đang cạnh tranh hết sức ác liệt bởi nếu Ebay muốn đứng đầu toàn cầu thì nó phải chiếm được Trung Quốc", ông Victor Koo, người điều hành trang Sohu tại Trung Quốc cho biết.

Ma cho biết Ebay phát triển rất mạnh ở khắp mọi nơi nhưng vẫn có thể thất bại tại Trung Quốc."Ebay có thể là con cá mập ở đại dương, nhưng tôi là con cá sấu ở sông Dương Tử. Nếu đánh nhau ở đại dương chúng tôi có thể thua nhưng nếu đánh nhau ở sông chúng tôi sẽ thắng".

Ma hiện là ngôi sao hàng đầu về Net trong nước. Trong số những người đi tiên phong về Internet tại Trung Quốc, anh được coi là "Bố già", người đã mở công ty Internet đầu tiên tại Trung Quốc vào năm 1995, cùng thời điểm Jeff Bezos mở Amazon.com tại Mỹ (trong nội bộ Alibaba, nickname của Ma là Feng Qing Yang, một nhà võ thuật thông minh tài ba, và anh cũng là người già nhất ở Alibaba với tuổi 40)
Jack Ma lớn lên trong một gia đình có 3 người con ở Hàng châu, mẹ làm việc tại một nhà máy sản xuất đồng hồ và bố điều hành một đoàn kịch. Jack đã lớn lên trong môi trường nghệ thuật đó và đến bây giờ trong anh vẫn có chút "máu biểu diễn". Năm 13 tuổi, với mong muốn học tiếng Anh và tìm hiểu về thế giới bên ngoài Trung Quốc, anh thường chờ bên ngoài một khách sạn du lịch và tình nguyện làm hướng dẫn viên miễn phí cho khách nước ngoài, và anh đã làm như vậy đến năm 21 tuổi. "Rất nhiều người nghĩ rằng tôi thật kỳ lạ".

Đến năm 1988, anh bắt đầu dạy tiếng Anh cho các sinh viên kỹ thuật và đến năm 1995, anh đến Mỹ lần đầu tiên với tư cách là người phiên dịch cho một đoàn thương gia. Anh đến thăm vài người bạn tại Seattle và bắt đầu tìm hiểu về Internet. Khi tìm kiếm trên mạng trên mạng với từ "bia", anh nhận được hàng chục trang kết quả nhưng với từ "Trung Quốc", anh lại không nhận được kết quả nào. Cảm nhận được một cơ hội lớn đang chờ đợi, anh trở về Trung Quốc từ bỏ nghề dạy học, vay mượn được 2.000 USD và mở một trong những trang web đầu tiên của Trung Quốc thời đó, một trang danh mục dành cho các thương gia Trung Quốc muốn tìm kiếm đối tác nước ngoài. Chính phủ đã đóng cửa trang web này năm 1997 trong một đợt chống Internet nhưng đã huỷ bỏ lệnh sau đó 2 năm.

Vì vậy đến năm 1999, Ma thử lại và thành công, nhận được khoản đầu tư lên đến 25 triệu USD từ Goldman Sachs, Softbank và nhiều công ty khác và thành lập Alibaba. Hiện nay, trị giá giao dịch của trang này đã lên đến 5 tỷ USD/năm (tương đương Ebay năm 2000).

Ebay vào thị trường Trung Quốc năm 2002 bằng cách chi 30 triệu USD mua một phần ba cổ phần của Eachnet, một trang đấu giá ra đời 3 năm trước của Yibao Shao (người vừa tốt nghiệp Harvard). Một năm sau Ebay mua nốt phần còn lại của Eachnet với giá 150 triệu USD và trang này có tên Ebay Eachnet. Shao, giám đốc Ebay Eachnet tin tưởng rằng họ sẽ trở thành trang đấu giá lớn nhất tại Trung Quốc.

Ma đối phó lại bằng cách liên kết với giám đốc Masayoshi Son của Softbank tại Nhật Bản để thành lập trang web chuyên về tiêu dùng Taobao với số tiền đầu tư 65 triệu USD. Anh đã chọn được đối tác lý tưởng: chính Son đã đánh bại Ebay tại Nhật Bản bằng một liên doanh với Yahoo. Trang web của Ebay tại Nhật Bản đã đóng cửa hồi đầu năm 2002.

Ma cho biết "Cả hai chúng tôi đều có chung quan điểm: Son đã loại Ebay ra khỏi Nhật Bản và cơ hội tương tự có thể xảy ra ở Trung Quốc. Ebay không đánh giá đúng chúng tôi. Và thất bại tại Trung Quốc sẽ tồi tệ hơn nhiều ở Nhật Bản". Sự tự tin thái quá này của Ma đã làm nhiều nhà quan sát lúng túng. Năm ngoái, khi Ma trình bày một bản kế hoạch đầy tham vọng trước một số nhà quan sát của Wall Street, một trong số họ đã bình luận trước khi bỏ ra ngoài :"Ebay sẽ thắng!"

Nhưng cho đến nay, chưa có một website phương Tây nào thành công tại Trung Quốc. AOL năm 1999 đã thành lập một liên doanh 200 triệu USD với nhà sản xuất máy tính lớn nhất Trung Quốc, Legend Computer (hiện được gọi là Lenovo). Ba năm sau, AOL đã phải bán cổ phần và Legend chuyển sang một nhà cung cấp viễn thông nội địa. Tất cả các website hàng đầu tại Trung Quốc hiện nay đều từ trong nước: Sina với các cổng thông tin, Shanda với trò chơi và trong lĩnh vực tìm kiếm là Baidu. Ngay cả Yahoo cũng chỉ có vị trí vừa phải, trang web đấu giá của công ty này xếp hạng thứ ba sau Ebay và Taobao.

Bên cạnh khoản đầu tư 100 triệu USD trong năm nay, Ebay còn chi một khoản đáng kể để ký các hợp đồng đặc quyền với 3 cổng thông tin lớn nhất Trung Quốc là Sina, Soho và Netease với mục đích cấm các quảng cáo của Taobao trên các trang này. "Họ đã làm mọi điều có thể để ngăn cản chúng tôi", Ma nói. Ebay cũng quảng cáo rầm rộ khắp nơi tại Trung Quốc, từ sân ga, bến xe điện ngầm đến các xe bus.
Trong khi đó, vị trí của Ebay đang giảm sút. Năm ngoái, Ebay tổ chức lại trang Eachnet cho phù hợp với giao diện của Ebay trên toàn cầu. Việc thay đổi thiết kế đã làm nhiều khách hàng lúng túng và kết quả là danh mục sản phẩm đã giảm mạnh từ 780.000 xuống còn 250.000. Ebay cũng mất một số khách hàng quen thuộc vào tháng 5 trước, khi họ thay đổi quy định về việc người bán có thể giới hạn quyền xem xét và tham gia của người mua. "Nhiều người bán hàng lớn đã bỏ Ebay để đến với Taobao", Wang Yun, một người bán hàng lớn và trung thành của Ebay cho biết.

Ebay cũng chậm trễ trong việc giới thiệu hệ thống thanh toán PayPal tại Trung Quốc, khi Ma nhanh chân tung ra Alipay, phiên bản riêng của mình trong tháng 1. Ma khẳng định :"Taobao không giành được chiến thắng từ đầu, nhưng cuối cùng Ebay sẽ thua".

Taobao sử dụng chiến lược marketing "du kích" để đối phó với sức mạnh của Ebay. Trang web Trung Quốc này quảng cáo trên hàng trăm các trang web nhỏ mà Ebay bỏ qua. Taobao hiện là trang web phổ biến thứ 9 ở Trung Quốc, trong khi Ebay xếp thứ 13, theo thống kê của Alexa. Một phát ngôn viên của Ebay khẳng định rằng chính chiến lược quảng cáo nhỏ lẻ của Taobao đã đẩy vị trí xếp hạng của trang này lên cao một cách giả tạo, bởi vì mỗi người truy cập vào các trang có đặt pop up của Taobao thì cũng được tính là truy cập Taobao. Ma lại cho biết, anh đang giảm dần các quảng cáo kiểu này mà vị trí xếp hạng của Taobao trên Alexa không hề bị ảnh hưởng.
Ebay thu phí của người bán để đưa danh mục hàng của họ lên website, trong khi Taobao cho phép bán hàng miễn phí. Trong khi đó, các trang Alibaba cung cấp miễn phí dịch vụ cơ bản, nhưng thu phí với mức từ 250 đến 10.000 USD/mỗi năm cho các dịch vụ gia tăng như trang web cá nhân, bảo trợ, tư vấn... từ 85.000 thành viên của mình.

Thành công của Ebay tại Trung Quốc có thể hỗ trợ cho Alibaba. Hàng chục hay hàng trăm người bán hàng trên Ebay tại Trung Quốc đã thu mua được nguồn hàng rẻ từ trang web Alibaba của Ma, và sau đó bán lại kiếm lời. Jason Brueschke, một nhà phân tích chứng khoán cho rằng :"Khi Ebay mạnh hơn, nó sẽ đồng thời hỗ trợ cho Alibaba. Ebay không thể chỉ một mình tồn tại trên thị trường Trung Quốc". Vì vậy, ông cũng cảnh báo thêm rằng Jack Ma đưa ra Taobao như là một bức tường lửa ngăn chặn Ebay, nhưng đồng thời cũng có thể là trở ngại đối với Alibaba.

Ma cũng thừa nhận điều này, nhưng anh hy vọng tạo được sự kết nối hiệu quả hơn giữa Alibaba và Taobao, giữa những người bán của Taobao với khách hàng của Alibaba và ngược lại, tạo một nền tảng toàn cầu để cạnh tranh với Ebay.

Năm ngoái, Ma tổ chức buổi lễ kỷ niệm 5 năm thành lập trong một sân vận động, với khoảng 2.000 nhân viên. Tất cả các nhân viên đều khoác chiếc áo hình con kiến, con vật may mắn của Taobao, với ý nghĩa nhiều con kiến sẽ đánh bại được con voi. Buổi lễ kéo dài 4 giờ và kết thúc khi mọi người cùng nắm tay nhau và hát bài hát với điệp khúc "Bạn phải đi qua cơn bão mới nhìn thấy cầu vồng".